بررسی جریان های فکری فرهنگی پس از انقلاب اسلامی و تأثیر آن بر حقوق زن در ایران

پژوهش حاضر در جستجوی آن است که با بررسی مولفه ها، آراء، ایدئولوژی و اهداف جریان های فکری فرهنگی ایران پس از انقلاب اسلامی، به تبیین میزان و نوع اثرگذاری هر یک بر حقوق زن بپردازد. مسئله این تحقیق این است که با کدامین معیار یا بر اساس کدام مقسمی، می توان تصویری از فضای نظری جامعه ایران به دست داد و از سوی دیگر چطور می توان همبستگی میان جریانات اجتماعی با حوزه های حقوقی را به درستی بیان کرد. برای رسیدن به این پاسخ ها، در بخش نظری رابطه جریانات اجتماعی با مطالبات حقوقی، نظریات مکتب «واقع گرایی اجتماعی» با دیدگاه اندیشمندانی مانند «هومز» و «لوین» ملاک پژوهش قرار گرفته است. این اندیشمندان اعتقاد به همبستگی تحولات اجتماعی با تحولات حقوقی داشته و برای رسیدن به این ارتباط به مطالعه واقیت های عینی جامعه می پردازند. اینان معتقدند، که این همبستگی تأثیرپذیری قواعد حقوقی از افکار و اعتقادات افراد دخیل در آن و پویایی حقوق را نشان می دهد. در بخش جریان شناسی نیز، باید گفت، جریان های فکری فرهنگی هرکدام به اعتباری جریان نامیده می شوند؛ این اعتبار ناشی از تقسیم بندی آنان بر حسب آرای اندیشمندان، کنشگران مطرح، تأثیرات عینی در صحنه اجتماع، هویت، عقاید و... است. حال چرایی و چگونگی تقسیم بندی این جریانات در اندیشه های صاحبنظران مطرح شده، بر حسب دین محوری و رابطه آنان با سنت و مدرنیته می باشد. این پژوهش مبتنی بر روش تحلیلی ـ استدلالی بوده و برای جمع آوری داده ها از مطالعات اسنادی و کتابخانه ای به روش فیش برداری استفاده شده است. نتایج یافته ها حاکی از آن است که در نظام اسلامی ایران که حقوق از شریعت دینی استنباط می شود، موضع گیری در برابر این امر، دو رویکرد کلی ”دینی“ که حقوق اسلامی را به حق می دانند و ”غیر دینی“ که اساس تبعیض در حقوق را اسلامی و دینی بودن آن دانسته و خواستار دین زدایی از قانونگذاری می باشند، را به وجود می آورد. در گام بعدی موضع گیری جریان ها در زیرمجموعه این دو رویکرد دینی و غیردینی به سنت و مدرنیته، خرده جریان های ”سنت گرا“، ”تمدن گرا“، ”روشنفکری دینی“ و ”روشنفکری التقاطی“ را در بخش دینی و ”روشنفکری سکولار“ و ”سیاسی“ را در بخش غیر دینی ایجاد می کند، که مجموعه عملکرد هر یک در برابر تحولات اجتماعی و زمینه اعتقادی جامعه، حقوق متفاوتی را برای زنان طلب می کند.